Halil İnalcık

Türkiye'nin belki de en fazla ihtiyacı olan şeyi yaptınız siz;ürettiniz.Hem ürettiniz hem de asırların birikimini kendine has bir metodoloji ile çağları aşacak onlarca eserle insanlık ortak mirasına ve tarih ilmine kazandırdınız.Bilim Dünyası ardınızdan öyle güzel cümleler kuruyor ki insan gerçekten gıpta ediyor..
Rabbimizin Dünya hayatında size bahşettiği o uzun ve bereketli ömür gibi ahiret yurdunda da Rahman'ın rahmeti sarsın sizi.Eserlerinizle millete açtığınız Ufuklar Sadaka-i Cariye olarak kabul görsün Allah indinde.
İstanbul'a ilk gelişimde Ebu'l Feth Fatih Sultan Mehmed Han Hazretlerini ve sizi ziyaret edeceğim.
Allah rahmet eylesin ..

Kultur camiasının acısı cok buyuk.Turkiye,tum tarıhı olaylara bızzat şahid olmuş tarihçisini kaybetti.Tarıhcı demek ne kadar dogru bılmıyorum cunku o bır nevi kurum bılgisine sahipti.Osmanlı yukseliş tarıhı hocamın Halil İnalcık'ın kıtaplarını önermişti.O'nun azminden calıskanlıgından cok etkılenmıstım.Nur içinde yat Hocaların Hocası Halil İnalcık.Tarıh seni hiç unutmayacak..

Halil Hoca'nin elimden geldigince -The Ottoman Empire, the classical age- den baslayarak hemen gemen butun kitaplarini, cogu ulastigim makalesini okudum.

Muthis bir titizlikle hazirlanmis onemli kaynaklardir. Hic yuzyuze goremedim veya talebeligi nasip olmadi.

Kendisini anlatmaya da ovmeye de kelime yetmez. 100 sene muthis uretken bir hayat gecirdi.

Onunde saygiyla egiliyorum.

Turkiye'nin basi sagolsun.

Ben o bahtsız kişiyim ki göremedim sizi. Ben o bahtsız kişiyim ki ellerinizi öpüp, bizim için yaptıklarınızı için size şükranlarımı sunamadım. Ben o bahtsız kişiyim ki, sizin gibi eşsiz bir çınarın devrildiğine şahit oldum ve ben o bahtsız kişiyim ki sizin sil baştan, yepyeni bir petek gibi vücuda getirdiğiniz bu ilim dünyasında, gölgesine sığınabileceğimiz ve bize can verecek kuvvette bir çınarın kalmayışını bilmek ile büyük üzüntü içinde kalmaktan ve ümit etmekten gayri bir şeye malik olmayan ben, aziz ruhunuzun önünde eğiliyor ve tüm kalbimle Tanrı'nın sizi cennetinin en güzel köşesinde ağırlamasını diliyorum...

Bizler bu fani dünyada hayatımızı daha güzel şekilde yaşamak büyüklerimizden tecrübeler öğrenerek ve de bizden sonraki nesle daha güzel bir dünya bırakmak için çabalarız. Manevi,Kültürel,milli değerlere sahip çıkarak kendi coğrafyamızın ülkemizin dünyamızın güzelliği için bizden önce yaşamış milyonlarca insanı anlamak anlatmak için çaba sarf ederiz.Bunlardan birisi ise çok değerli bir insan olan Halil İnalcık hocaydı.Kendisi biz gençlere harika eserler bırakarak tarihimizi en doğru şekilde anlatarak bizlere her türlü değerimize sahip çıkmamızı öğretti ve de dünya tarihine adını altın harflerle yazdı . Üniversite de hazırlık programı gördüğüm zaman kendisi hakkında yazdığım metin bütün hocalarım ve arkadaşlarım tarafından beğeni toplamıştı ve de ben bugün tarihe olan sevgimi ilgimi Halil İnalcık hocaya borçluyum . Huzur içinde uyu hocam Türk gençliği senin eserlerini bilgilerini yaşatacak huzur içinde uyu ...

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu, bütün Azərbaycan tarixçiləri dünya şöhrətli tarixçi, Türk dünyasının qüruru, fəxri, Azərbaycan tarixçilərinin və bütün xalqımızın böyük dostu, Tarix İnstitutunun Fəxri doktoru Xəlil İnalcığın dünyasını dəyişməsindən ağır üzüntü keçirir. Sizə dərin hüznlə baş sağlığı veririk. Bütün tarix elmimizin başı sağ olsun. Biz 2012-ci ilin 7 noyabrında Bilkənddə onunla görüşümüzü, ona institutumuzun “Fəxri doktoru” diplomunu təqdim etməyimizi, onun Azərbaycan tarixçilərinə, Azərbaycan tarix elminə, bizim xalqımızın tarixinə bəslədiyi böyük ehtiramı yaddan çıxarmırıq, bütün Bilkənd Universitetinə hüznümüzü bildiririk, mərhumun yaxınlarına və qohumlarına baş sağlığımızı yetirmənizi Sizdən rica edirik.
Sayın Əli bəy, şəxsən Sizə dərin hüznlə baş sağlığı veririk. Allah rəhmət eləsin. Azərbaycan tarixçiləri ustadımızı heç zaman unutmayacaqlar. O, bizim əsərlərimizdə yaşayacaq və Azərbaycan tarix elmi hər bir addımı ilə çalışacaqdır ki, böyük ustadın ruhu şad olsun!
Allah rəhmət eləsin!
Azərbaycan tarixçiləri adından Prof., Dr., Millət vəkili Yaqub Mahmudov

Büyük insan kusursuz Prof. Ne mutlu ne onurlu seninle aynı zamanlarda nefes almış olmak, sesini duymuş olmak, canlı canlı dinlemiş olmak...ne mutlu seni anlamak

1968 yılında SBF'de İnkilâp Tarihi dersinde öğrencileri olmaktan onur duyduğumuz Hocamız Halil İnalcık'ın 1947 yılında René Grousset'den tercüme ettiği Stepler İmparatorluğu'nu yayına hazırlamak da 2011 yılında bize nasip oldu.
Nur içinde yat Hocam.

I am Vietnamese student, who is studying Ottoman history in Turkey. Since I have come to Turkey, I heard many Turkish friends talk about Professor Doctor Halil Inalcık. He is a great historian, also a great professor, who a professor of many professors in Turkey. He had many contributions to research and education of Ottoman history in Turkey and abroad.
Therefore, his passing is really a big loss of historical education in Turkey. Although Prof.Dr. Halil Inalcık passed away, his research about Ottoman history will live forever. 100 years passed away but spirit never be losed.
Başınız sağ olsun
Xin thành thật chia buồn cùng nền sử học Thổ Nhĩ Kỳ.

Halil İnalcık Mersiyyesi

Fânûs-u nev-safâda, memât yevmi geldi âh!
Hem intizâr-ı yevm-i memâtın gezerdi âh!

Ahvâl-i ferâmûş-u fiâl gûşidüp zuhûr,
Çâk çâk gönûl-ü mest-i humarında yandı âh!

İzhâr-ı sırrı kand-ı mükerrer lebinde ben,
Nûşeyledim bu ilm-i muhakkak boyandı âh!

Cân, dehr-i fânîden geliben aslı bezmedir,
Âh! Bezm-i işretinde bu mestâne kaldı âh!

Has bağçeden rüsulle ne mestâne kalmışım,
Hem ayşu hem tarâbı nakışında saldı âh!

Şeyh'ul tevârihinde senin kutbunun, kulum,
Mutrib, Halil İnalcık'ı sâkî o sandı âh!

Bak! Gölpınarlı seni muammer de eylemiş,
Esrâr-ı methinin sebebin sorma neydi âh!

Dest âmuzunda ben bu Sarâyî'yi öğrenip,
Ol yevm-i gark-ı ilm-i âlimlerde saydı âh!

Dest-rest-i iltifatına mazhar değildi hiç,
Fânûs-u bezm-i mesti humâr geldi geçdi âh!

Ağlar Ayâni çerhi felekden halîl gelir,
Hâm, gâm iken bu tâlib-i hak sâki göçdü âh!

Halil İnalcık benim için herhangi bir tarihçiden ziyade kendi ekolünü yaratmış bir duayendir. Bu ekol yalnızca tarih bilimini değil sosyolojik ve ekonomik birçok konuyu humanist ve realist bakış açısını temel alarak analitik yaklaşımla ve müthiş bir sadelikle bizlere sunar. "İşleyen demir pas tutmaz" sözünün tam olarak karşılığı bana göre kendileri olmuştur. Her zaman sorarım "Acaba bizler o yaşa kadar yaşasak bilgi üretimimiz ne düzeyde olurdu?".

Okuduğum her yapıtında ona olan hayranlığım katlanarak artıyor. Tarih araştırmalarında en büyük sorunu teşkil eden siyasi veya dini kabullere bağlanmadan o harika eserleri yazması kişisel farkını gösteriyor. Son çıkan kitabı Devlet-i Aliyye'nin 3. cildini alırken "Allah hocamıza uzun ömürler versin ki böyle eserlerden mahrum kalmayalım" demiştim. Daha kim bilir aklında bizlere aktarmak istediği ne konular vardı. Yalnız bu kesinlikle görevini yarım bıraktıp vefat etti anlamına gelmiyor.

Halil İnalcık Hocamızdan çok fazla şey öğrendik, eserlerini okuyup, yöntemini araştırdıkça daha da öğreneceğiz. Açtığı geniş yolda patikalar yaratarak ilerlemeye çalışacağız. Türkiye sahip olduğu en büyük değerlerden birini kaybetti. Tüm milletimizin, tüm akademik dünyanın başı sağ olsun.

her ideoloji, yaş ve meslekten insan için büyük anlamlar ifade eden Hocamızın açtığı yolun takipçisi olacağız. Allah rahmet eylesin.

Bir insan olarak saygı, bir Türk olarak minnet borçlu olduğumuz, değerli bilim insanı Halil İnalcık hocamızı kaybettik. Bizlere ecdadımızı yeniden tanıtan değerli hocamıza Allah'tan rahmet, yakınlarına ve tüm ulusumuza baş sağlığı dilerim.

Bilim camiası Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu 1299 kabul ederken, Tarihin kutbu Prof. Dr. Halil INALCIK, Osmanlı Devleti 1302 Bafeus (Koyunhisar) savaşıyla devlet statüsünü kazandı yorumunu yapar. Bunu söylerken belgeleriyle konuşur. 70 yıl bu tezi kabul ettirmek için çalıştığını vurgular. Allah gani gani rahmet eylesin.

Halil İnalcık Anısına
'İNALCIK, OSMANLI TARİHÇİLİĞİ ve İSLAM-GAZA İDEOLOJİSİ '

Serdar TAŞÇI

'Alimin ölümü Alemin ôlümü gibidir'.

Halil İnalcık Hocamız, 100. yaşında, önceki gün, Hakk'a yürüdü. Rahman'dan rahmet diliyorum.

Sadece Türkiye değil, tüm dünya değerli bir Tarih Bilgesi'ni fiziken yitirdi. Kendisi ile olan bağımı/ dostluğumu/ arkadaşlığımı içine gark olduğum acı geçtiğinde bir-vesile yazmak isterim: Sessiz, derinden, o sıkı pıkı samimiyeti...

Bu yazı ne O'nu, ne O'nun Osmanlı Kimliği üzerine yazdıklarını dört başı mamur biçimde anlatma veya özetleme iddiasındadır. Hocam onun adını Osmanlı meselesi üzerinden anmamızı isterdi.

Prof.Dr.Halil İnalcık, kanımca 3 büyük kuşak Osmanlı Tarihçiliği'nin son halkası idi.

Bu halkanın birincisi 15. ve 16. yüzyıllarda başlayıp 17. yüzyılda zirveye ulaşan kronik ve vakanüvis geleneği idi. Burada Yahşi Fakih'i, Ahmedi'yi, Enveri'yi, Karamani Mehmed'i, Aşıkpaşazade'yi, Şükrullah'ı, Tursun Beğ'i, Ruhi'yi, İdris-i Bitlisi'yi, Oruç Beğ'i, Neşri'yi, İbn Kemal'i, Selaniki'yi, Gelibolulu Mustafa Ali'yi, hatta Katip Çelebi'yi anabiliriz. Bizanslı tarihçiler Pachymeres (14.yy), Khalkekondiles ve Dukas (15.yy) anılması gereken diğer isimlerdir hiç kuşkusuz.

İkinci kuşak; layihalar, raporlar, sefaretnameler, surnameler, ıslahatlar ve esaretnameler (17-19 yy.) tarafından belirlenen yüzyılların, Evliya Çelebi'den, Karaçelebizade'den Müneccimbaşı Ahmed'e, Naima'ya, Von Hammer, Ahmed Vefik ve Ahmed Cevdet Paşa'ya kadar tarih ve olay anlatılıcılığı tarafından belirlenir.

Üçüncü ve bence son büyük halka Batı'da Babinger, Giese, Wittek gibi isimlerin, bizde ilk üçü İnalcık'ın minnetle andığı Fuat Köprülü, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Ömer Lütfi Barkan ve Mustafa Akdağ gibi isimlerin oluşturduğu halka idi. İnalcık kanımca bu halkanin son temsilcisiydi.

Osmanlı Kimliği, kökeni ve kuruluşu üzerine 'Gaza' ve 'İslam' merkezli Osmanlı paradigmasının yerleşmesine önemli katkısı vardır. İnalcık'a göre, özetle, özelllikle göçlerle Türk yurdu haline gelmesine rağmen Moğol egemenliğindeki Anadolu, Bizans kıyısında olan Göçebe/ Türkmen Osmanlıları, İslam için Gaza fikriyle motive etmiş, Vefai-Babai Devişi Ede-Bali Osmanlı'nın kuruluşunda manevi riyasetini sergilemiştir.

Kimi tarihçiler, İstanbul'un fethinden sonra II. Mehmet'in Osmanlı'nın soyunu tüm hanedanlıklarda olduğu gibi asil, eski ve büyük bir köke -Oğuz/Kayı- dayandırmak istediğini iddia etseler de, İnalcık, 'Osmanlı'nın Türklüğü' tartışmasında nettir. Ancak bu netlik, İran ve Bizans etkisini görmezden gelmesine yol açmaz.

Beylikten devlete geçiş süreci ve kuruluş tarihi de tartışmalıdır. Bunun en önemli nedeni döneme ilişkin yazılı kaynağın yok denecek kadar az olmasıdır. Mesela Osman, her ne kadar kendi adına hutbe okutmuş olsa da bir devlet başkanından ziyade henüz bir uçbeği'dir. İnalcık'a göre ilk sultan, Orhan'dır.

İnalcık, bu kuruluş ve yayılmayı sadece 'dini' bir 'Gaza' veya 'Alperenlik' fikriyle açıklamaz. Buna dönemin kent yapılarını ve ekonomilerini dahil eder. Anadolu'da çok sayıda şehir, büyük ticaret merkezi durumundadır. Bu da Osmanlılar'ın çevreyle bağlarını ve iletişimini geliştirmiştir, ufkunu gelişmeye açmıştır.

Osmanlı, gerek ilk yayılma yeri, gerek yönetici kadrosu, gerek nüfusu itibariyle bir Balkan İmparatorluğu'ydu. İslam Gaza/ Derviş ideollojisi, zaten İslam olan Anadolu'yu bir süre ihmal etmeye yol açtı. Zaten devletin kuruluşunu izleyen ilk yılları Balkan'larda yayılma, fetih ve göç izler. Burada Bektaşilik gibi başlangıçta sonraki siyasi çatışmların sonucundaki gibi algılanmayan, sonradan heterodoks-sapkın görülen inançların kolaylaştırıcı etkisi söz konusudur. Dervişlerin uç'lardaki gazası, ahilerin ekonomideki futuvvet ideolojisi ile bütünleşir. Fütüvvet mesleklerin kardeşlik ve dayanışma içinde yürütülmesiydi.

Osmanlı'nın kurulup yükselme felsefesi (Ahilik, Gaza, Bektaşilik, Adalet, Balkanlılık) ile duraklama felsefesi (Kadızadeliler, Rüşvet, Zulüm, Cinci Hocalar, Balkanlılıktan Araplaşmaya) arasındaki kıyaslama yaparsak, geçmişi daha iyi anlayabilir, belki bugüne, belki gelecek günlere kısmen daha iyi yaklaşımlar geliştirebiliriz düşüncesindeyim.

Bu noktada İnalcık'tan öğreneceklerimiz bitmedi.
Hocamıza tekrar, Rahman'dan rahmet diliyorum.

Sevgili hocamıza Allah'tan gani gani rahmet diliyor, yakınlarının, sevenlerinin acısını paylaşıyorum.
Hocamızın açtığı çığırda tarihe tutku ile bağlananlar parlak ufuklara yürüme cesaretini bulacaklardır.

Kırım Tatarı Prof. Dr. Halil İnalcık Hoca’yı Kaybettik
Benim gibi Kırım Tatarı olan, Tarihçilerin Kutbu olarak nitelendirilen TÜBA Şeref Üyesi Prof. Dr. Halil İnalcık’ı 25 Temmuz’da Ankara’da 100’ncü yaşında kaybettik. Kendisini son olarak Denizli Pamukkale Üniversitesi’nin düzenlediği bir etkinlikte görüp konuşmuş idim. Prof. Dr. Halil İnalcık 7 Eylül 1916’da İstanbul’da doğmuş, orta eğitimini 1931'de Ankara'da Gazi Muallim Mektebinde tamamlamıştır.1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yeni Çağ Tarihi bölümünde yüksek öğrenimine başlamıştır. 1942 yılında “Tanzimat ve Bulgar Meselesi” adlı doktora tezini savunmuş,1942-1972 döneminde aynı fakültede öğretim üyesi olmuştur.
1972’de Chicago Üniversitesi’ne “Osmanlı Profesörü” olarak davet edilmiş, eserlerini İngilizce yayınlayarak Osmanlı tarihinin yabancılar tarafından doğru olarak öğrenilmesine büyük katkıda bulunmuştur. Halil İnalcık’ın “Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ: 1300- 1600” (The Ottoman Empire the Clasiccal Age 1300- 1600) adlı eseri 1973 yılında Londra'da Weidenfeld and Nicholson yayınevi tarafından yayınlanmıştır. Kitap şimdiye kadar Türkçe dışında Sırpça, Yunanca, Romence, Arnavutça, Arapça ve Ukrayna diline çevrilmiştir. Yapı Kredi Yayınları tarafından bu yıl İnalcık'ın katkılarıyla Türkçe'ye kazandırılmıştır.
Prof. İnalcık’ın son Osmanlı tarihi çalışması olan “Devlet-i Aliyye - Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar 1” eseri İş Bankası Kültür Yayınları tarafından 5 cilt olarak tasarlanmıştı ve üçüncü cildi geçen yıl yayınlanmıştı. Eser, toplumda gençlere Osmanlı’yı öğretecek ve ders çıkarmasına yardımcı olacak niteliktedir.
TV söyleşilerinde Osmanlı’nın yıkılış nedenleri arasında padişahın kimseye hesap vermeyen sorumsuz otorite sahibi olmasına öncelikli yer vermiştir. Bilkent Üniversitesi Tarih Bölümü kurucusu olan İnalcık, 7 Eylül 2015 tarihindeki 100. yaş günü kutlamalarında “Hedefim, Türklerin tarihini bir yabancı değil, bir Türk gözüyle yazmak, ömrümü bu amaca hasrettim. Ana kaynağım arşiv belgeleri oldu. Bu sayede objektif bir tarih yazdığıma inanıyorum” demişti.
Topkapı arşivinde Kösem Sultan’ın notlarını bulup çıkaran, sonra yayınlayan ve iktidardaki etkisini ilk anlatan da Halil Hoca’dır. Halil İnalcık’ın İş Bankası’ndan yayınlanan “Has Bağçede Ayş u Tarab- Nedimler Şairler Mutripler ” adlı eseri sultan sofralarında şairleri, nedimleri, saz ve söz gecelerini anlatır. İnalcık, 20. yüzyıl sona ererken Cambridge Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından dünyada sosyal bilimler alanında sayılı 2000 bilim adamı arasında gösterilmiştir.
Halil İnalcık’ın yeni yayınlanan son kitabındaki şu tespiti çok önemlidir: “Öyle görünmektedir ki ilk Osmanlı sultanları hukuki kurallar koyarken, hatta önemli politik kararlar alırken fakihlere danışmışlar; daha sonra aynı amaç için şeyhülislamlık makamını kurmuşlardır. Ancak Osmanlı tarihinin sonraki dönemlerinde, özellikle Fatih’ten sonra, yönetime ait alanlar, kanun yapma faaliyeti bakımından sultana özgü sayılmıştır” (Giriş: Din ve Devlet)
Prof. Halil İnalcık’ı derin bir sevgi ve saygı ile anıyoruz. Allah rahmet eylesin.

Hocalarin hocasi sn. Halil inalcik hocamiza Allah' tan rahmet yakinlarina ve biz sevenlerine sabir dilerim, turk ve dunya tarihine katkilari ileriki donemlerde cok daha iyi anlasilacaktir, bize kattigi deger ve eserlerinden dolayi sonsuz tesekkurler.

Pek kıymetli Halil Hocam,

sizinle tanışıklığım 4 yıl öncesine dayanıyor. Osmanlı tarihine sizin eşsiz eserlerinizle başladım ve bu ilgi zamanla kat be kat arttı. Siz benim için her daim bir hocadan fazlası, bir dede oldunuz. Ben sizin binlerce talebeniz arasında yer aldığım için ne kadar övünsem az. Tarih ve tarihçiler sonsuza dek yaşarlar. Eserleriniz tarihi aydınlattıkça siz de yaşayacaksınız.

Nurlar içinde yatın.

Ilgın Ergen

Ege Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyati /Tarih

Beyefendi kişiliği, entelektüel bilgi birikimiyle benim gibi pek çok tarih sevdalısına ışık ve idol olmuş Halil Hocamıza Allah'tan rahmet diliyorum.